به مناسبت پنجم مهر روز جهانی جهانگردی

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بخش‌های مختلف سازمان ملل متحد روزهایی از سال را به عناوین گوناگون چون حقوق بشر، بهداشت و صلح جهانی نامگذاری می‌کنند. سازمان جهانی گردشگری در سپتامبر سال 1979 در اسپانیا تصمیم گرفت 27 سپتامبر هر سال را به‌عنوان روز جهانی جهانگردی نامگذاری کند. هدف اصلی این کار، ایجاد یک آگاهی جمعی و بین‌المللی نسبت به اهمیت فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گردشگری است. 

در سال 1964 از سوی سازمان ملل و بر اساس پیشنهاد کنفرانس بین‌المللی ترانسپورت و جهانگردی آن سازمان در رم تعریفی برای جهانگردی به تصویب رسید. «فرایندی که شخص یا گروهی به‌منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش یا زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارند، سفر کنند، مشروط بر این‌که حداقل مدت اقامت آن‌ها از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد و در فاصله‌ای کمتر از 70 کیلومتر صورت نگیرد.» این تعریفی است که برای واژه جهانگردی به تصویب رسیده است.

گردشگری راهی  برای معرفی «سرزمین آریاییان»
امروزه گردشگری یکی از بهترین راه‌ها برای تبادل فرهنگی میان سرزمین‌های مختلف است. گردشگرانی که به ایران می‌آیند، می‌توانند با فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ایران‌زمین آشنا شوند و به این ترتیب مبلغان خوبی برای معرفی این سرزمین به مردمان کشور خود باشند. چنان‌چه تاکنون نیز چنین بوده است و سیاحان و گردشگرانی که در طول تاریخ به ایران سفر کرده‌اند از خود سفرنامه‌هایی برجای گذاشته‌اند و فرهنگ و هنر و تاریخ این سرزمین کهن را برای جهانیان بازگو کرده و به صورت میراث مکتوب به یادگار گذاشته‌اند. 

ایران كشوری است كه جاذبه‌های گردشگری آن بنا بر اظهار نظرهايی كه جهانگردان و بازديدكنندگان از آن داشته‌اند هر گردشگری را به وجد می‌آورد. جدا از جاذبه‌های تاريخی كه در نوع خود در سطح جهان بی‌نظير است، وجود برخی موهبت‌های طبيعی چون روستاهای تاريخی و شگرف، ميراث غنی، تمدنی و جلوه‌هايی بی‌نظير از اكوتوريسم هر كدام به نوبه خود می‌‌تواند گردشگری اين كشور را با تحولی بزرگ روبه‌رو کند. با وجود این، متولیان صنعت گردشگری کشور تاکنون اقدامات اساسی برای جذب گردشگر خارجی و تشویق گردشگر داخلی به سفر انجام نداده‌اند.

وضعیت توریسم در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورها حاکی از عدم توسعه یافتگی و وجود تنگناهای بسیاری در این بخش است که سیاستگذاری‌های کلان در سطح ملی و نیز تدابیر و سیاست‌های استانی و منطقه‌ای در آن نقش داشته است. اگر‌چه توسعه و گسترش ایرانگردی و جهانگردی به منظور استفاده هر‌چه بیشتر از مزایای متعدد اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی آن اجتناب‌ناپذیر است ولی مشکلات و تنگناهای متعددی در راه رشد و صنعت گردشگری ایران وجود دارد که نباید از نظر دور داشت.

یکی از مشکلات اساسی صنعت گردشگری ایران، کمبود کتاب‌هایی با موضوع گردشگری و معرفی داشته‌های فرهنگی و طبیعی کشور در گام نخست برای مخاطب داخلی و در مرحله بعد برای مخاطبان و گردشگران خارجی است که علاقه‌مند به ایران و داشتن اطلاعات از این سرزمین کهن است.

انتشار 121 عنوان کتاب در یک سال با موضوع گردشگری و جهانگردی 

از ابتدای سال 91 تا پایان شهریورماه 92 تعداد کتاب‌هایی که در حوزه گردشگری در کشور به چاپ رسیده است تنها 121 عنوان کتاب است (بر اساس آمار اطلاعاتی موسسه خانه کتاب) که بیشتر این تعداد هم تخصصی و قابل استفاده برای دانشجویان این رشته است. مانند «انسان‌شناسی گردشگری»، «جامعه‌شناسی توریستی»، «جغرافیای گردشگری»، «تکنیک‌ها مدل‌های برنامه‌ریزی توریسم»، «توریسم و توسعه پایدار»، «برنامه‌ریزی طرح‌های اکوتوریسم»، «جهانگردی، ارتباطی میان فرهنگی»، «مدیریت گردشگری»، «توریسم و توسعه اقتصادی»، «جغرافیا و صنعت توریسم» و «مبانی جغرافیای اکوتوریسم ایران». البته در این میان کتاب‌هایی همچون «جاذبه‌های توریستی شهرهای ایران»، «جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل»، «شناخت گردشگری»، «جاذبه‌های گردشگری استان اصفهان»، «صنایع دستی و گردشگری» و «جاذبه‌های گردشگری یزد» نیز وجود دارد که برای استفاده عموم مردم و گردشگران خارجی تالیف شده است اما این تعداد با توجه به جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و انسان ساخت بی‌شماری که در ایران وجود دارد بسیار اندک و ناچیز است. 

درست است که امروزه رسانه‌های دیداری و شنیداری بسیاری در زمینه گردشگری اطلاع‌رسانی می‌کنند اما هیچ‌کدام از آن‌ها جایگاه کتاب و آثار مکتوب در حوزه صنعت گردشگری را نمی‌گیرند چراکه بیشتر اطلاعات این رسانه‌ها برگرفته از کتاب‌ها و اسناد مکتوب است. با وجود این، نویسندگان حوزه گردشگری معتقدند کشور ما در این زمینه بسیار فقیر است و این ضعف نه تنها در انتشار کتاب‌های ویژه گردشگران به چشم می‌خود بلکه به گفته کارشناسان این حوزه کتاب‌های درسی این رشته نیز دچار مشکلات بسیاری است و پاسخگوی نیاز دانشجویان گردشگری نیست.

کمبود کتاب در حوزه گردشگری می‌تواند چند دلیل داشته باشد. یکی این‌که ناشران از این نوع کتاب‌ها استقبال نمی‌کنند و به دلیل هزینه‌های بالای چاپ کتاب نگران بازار فروش آن هستند و همچنین خود مردم به دلیل قیمت بالای کتاب‌های گردشگری این دسته از آثار را نمی‌خرند. دلیل دیگر این‌که نویسندگان این حوزه به دلیل عدم استقبال عمومی از آثارشان انگیزه‌ای برای تالیف این نوع کتاب‌ها ندارند. 

در هر صورت این مشکلات با ورود دستگاه‌های ذیربط و متولی این امر برطرف خواهد شد. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مهم‌ترین ارگان‌هایی هستند که می‌توانند این موانع را از پیشروی نویسندگان و ناشران این حوزه بردارند و با تخصیص بودجه به این بخش امکان چاپ کتاب‌های حوزه گردشگری را با شمارگان بالا و قیمت مناسب فراهم کنند تا هم عموم مردم توانایی خرید آن را داشته باشند، هم ناشران این بخش سود کافی ببرند و هم نویسندگانی که حمایت سازمان متولی را می‌بینند به سمت تالیف کتاب‌های پربارتر در حوزه گردشگری بروند. 

یکی دیگر از اقداماتی که سازمان‌های متولی می‌توانند برای حمایت از نویسندگان حوزه گردشگری و تشویق آن‌ها برای تالیف کتاب‌های این حوزه انجام دهند، برگزاری جشنواره‌های سالیانه گردشگری و حمایت و قدردانی از مولفان این حوزه است، اقدامی که تاکنون حتی در هفته‌ای که در کشور به این صنعت اختصاص یافته، صورت نگرفته و به جای آن به برپایی یک سری همایش‌ها و برنامه‌های بی محتوا اکتفا شده است. 

نامگذاری یک هفته در تقویم رسمی کشور به‌عنوان «هفته گردشگری» اقدام پسندیده‌ای است اما باید توجه داشت مشکلات متعدد این صنعت با چنین فعالیت‌هایی برطرف نخواهد شد. برداشتن موانع گردشگری کشور از پیشروی گردشگران داخلی و خارجی نه با اختصاص یک هفته به این صنعت و برگزاری همایش‌ها و نشست‌ها بلکه با حمایت از کارشناسان این رشته و اعتماد به راهکارهای آن‌ها برای برطرف کردن مشکلات این بخش، تصمیم‌‌گیری‌های کلان در سطح کشور و تلاش برای خنثی کردن تصویر منفی که از ایران به جهان مخابره شده امکان‌پذیر است.

امسال شعار این روز «گردشگری و آب: حفاظت از آینده مشترک» اعلام شده است. طبق اعلام سازمان جهانی جهانگردی، امسال مراسم «روز جهانی جهانگردی» با حضور مقامات عالی‌رتبه صنعت گردشگری از کشورهای مختلف جهان و دکتر طالب ریفایی (دبیر کل این سازمان) در کشور مالدیو برگزار خواهد شد.